در این اثر، تصویر پیامبر که صورت مبارکش با نقاب سپیدی پوشیده شده است، سوار بر بُراق و در میان خیل کروبیان – پانزده فرشته – نمایانده شده است و جبرئیل در حال راهنمایی، پیشاپیش بُراق در پرواز است.
ترکیب بندی این اثر به صورت مارپیچی گسترده است که از پایین سمت راست کار شروع می شود و تا به فرشته قرار گرفته در پشت بُراق ختم می شود.
در نقطه مرکزی و مرکز ثقل این مارپیچ، حضرت رسول سوار بر براق تصویر شده است که با انوار طلایی شعله ور گرداگرد حضرت و بُراق، تشخصی جداگانه یافته است. چنین شعله هایی گرداگرد سر جبرئیل نیز قرار گرفته است و در سینی و قندیلی نیز که در دست دو فرشته دیگر است دیده می شد، و فرشتگان به استثنای جبرئیل، همگی از این هاله تقدس عاری اند. ماه در پایین سمت راست آسمان نقاشی شده است و ابرهای سپید پیچان و انبوه، گرداگرد ماه را تا نیمه آسمان پوشانیده اند و در آسمان بالای سر حضرت رسول، ستاره های متعدد طلایی رنگ دیده می شود. فرشتگان با عبودیت و مهر، مجمر و البسه و میوه ها و ظرفهای غذا و قرآن و تاج را حمل می کنند و در نمونه های استثنایی، فرشته ای که حامل ظرف غذا در بالاست، تمام رخ تصویر شده است. برای درک این ترکیب بندی فاخر و مجلل و خاص، می شود این نگارگری را با نگارگریهای مشابه، مثلاً در کتاب معراج نامه 840 هجری قمریِ محفوظ در کتابخانه ملی پاریس، مقایسه کرد و به خلاقیت شگفت انگیز و منحصر به فرد آن پی برد. در این معراج نامه که به خط اویغوری نگاشته شده است، تصاویر عموماً در قابهای مستطیلی افقی قرار گرفته اند و تناسب موضوع و فضای پس زمینه، به سود موضوع (حضرت رسول سوار بر بُراق و فرشتگان و بناها و مخلوقات غریب) است و فضا اندک است و بیشتر به قصد تزیین کار شده است. تنوع حرکات و حالات در آن بسیار محدود است و در نمونه ای مشابه نگارگری سلطان محمد، که جبرئیل به صورت علمدار حضرت تصویر شده است، فضای اندکی دیده می شود. رنگ آمیزی درخشان استادانه این نگارگری به صورت سه رنگ اصلی لاجوردی و سپید و طلایی و رنگهای متعدد زرد و آبی و نارنجی و سبز و قرمز، مجموعه ای دلپذیر و شگفت انگیز به وجود آورده است.

طراحی و قلم گیری بی نهایت ظریف و دقت در تمامی جزئیات نشانه اخلاص و دلبستگی تام و تمام هنرمند است به موضوع مقدس کار او. بعضی از چهره ها مثلاً چهره ای که در سمت چپ بالای صفحه ترسیم شده است با چهره های سنتی دیگر فرشتگان تفاوت آشکار دارند و نگاه فرشته ای که تاج در دست دارد، در جهتی کاملاً ابداعی و استثنایی، به سوی ما، یعنی بیننده نقاشی، متوجه است. سلطان محمد، دراین اثر، تذهیب چندانی به کار نبرده است و با اختصار در تزیین مجال لازم را برای نمایش حالات و حرکات فراهم آورده است و از سویی ابرهای سپید پیچاپیچ و شعله های طلایی فراوان و سرکش، عنصر تزیینی پرقدرتی را به نحوی شگفت انگیز به نمایش می گذارند. «معراج حضرت رسول» اثر سلطان محمد نقاش نمونه کامل و شایسته ای است از یک اثر مذهبی و معنوی که در عین حال، به تمام سنت نگارگری ایران وفادار و وابسته است. در این شاهکار منحصر به فرد، از تمامی عناصر زمینی و خاکی استفاده شده است تا اثری کاملاً فرازمینی به وجود آید و سعی هنرمند در تصویرگری هرچند ناقص و محدود او - و یا هر هنرمند دیگری- طرحی از عامل قدس، به حد کمالی که مقدور انسان است منجر شده است.هنرمندان ایرانی همواره در عین پذیرش عناصر تازه که به آثار آنان جلوه ای نو و تحرکی بیشتر می بخشید، این عوامل را با شیوة سنّتی نگارگری ایرانی چنان آمیختند که به سختی می توان این عناصر تازه را در میان تاروپود هنر سنّتی تمیز داد. در واقع ، آمیختن این عناصر جدید به شیوه ای کاملاً ایرانی انجام پذیرفت ، به طوری که لطمه ای به تداوم هنر نگارگری ایرانی وارد نکرد.
�