شهرستان کرمانشاه با وسعت تقریبی 8547 کیلو متر مربع به عنوان شهرستان مرکز استان دارای اهمیت استراتژیک می باشد به صورتی که بعد مسافت از این شهر تا مرز خسروی ( کشور عراق ) تا مرکز استان کردستان ، تا مرکز استان همدان و تا مرکز استان لرستان ( از طریق شهرستان هرسین و نور آباد ) با اندکی تفاوت تقریباً به یک اندازه است. این شهرستان دارای چهار بخش ،سیزده دهستان و 815 روستا و جمعیتی بالغ بر 970362 نفر است .‏
شهر کرمانشاه در 34درجه و 19 دقیقه عرض شمالی و 47 درجه و 7 دقیقه طول شمالی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. این شهر به لحاظ قرار گرفتن در جلگه وسیع و حاصلخیز ماهیدشت و در کنار ه رود قره سو در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته که زمینهای کشاورزی پر بازده آن بر اهمیت فوق العاده آن می افزاید .‏
پیشینه تاریخی
این شهر به لحاظ تاریخی ازدوران باستان به عنوان دروازه ورودی آسیا به جلگه معروف بین النهرین بوده است. دلیل این ادعا همانطور که در متون تاریخی نیز آمده است، وجود بزرگترین راه ارتباطی میان فلات ایران ، چین و هندوستان با ساکنان بین النهرین است که به این راه اصطلاحاً شاهی نیز گفته می شود .‏ این سرزمین بواسطه همجواری با تمدنهای اقوام عیلامی و کاسی ها از یک سو و تمدن مردم بین النهرین از سوی دیگر موقعیتی تقریباً منحصر بفرد داشته است .‏
هنرهاي دستي استان كرمانشاه� � �
گليم بافي: گليم بافي گليم بافي از صنايع دستي خانگي است كه در‎ ‎بيشتر نقاط استان كرمانشاه رواج دارد. اكثر كارگاههاي گليم بافي در خانه هاي‏‎ ‎روستاييان هرسين به عنوان مركز عمده توليد گليم در استان از شهرتي خاصي برخوردار‎ ‎است.
موج بافي:موج و در اصطلاح محلي رختخواب پيچ و مفرش‎ ‎از پشم خالص بافته مي شود كه توليد آن بيشتر جنبه رفع نيازهاي محلي و سفارش دهندگان‎ ‎آشنا را دارد.
پرده بافي - جاجيم بافي: پرده بافي نيز يكي از صنايع دستباف كرمانشاه مي‎ ‎باشد. جاجيم بافي يكي ديگر از صنايع دستي‎ ‎كرمانشاه است كه از ديرباز بين خانواده هاي روستايي و عشاير رواج داشته است.
‎قالي‎ ‎بافي: قالي بافي به صورت يك فعاليت جنبي با ارزش خود مصرفي و با نقوش بومي و‎ ‎محلي از سال ها پيش در ميان روستائيان كرمانشاه وجود داشته است. نقش هاي محلي‏‎ ‎شناخته شده ، نام روستاهاي معيني
نمد مالي: نمد مالي از جمله هنرهاي سنتي كاربردي منطقه عشايري‎ ‎كرمانشاه است كه از ديرباز در اين استان وجود داشته و تاريخي به قدمت دست بافي دارد
‎گيوه كشي: گيوه كشي يكي از صنايع دستي استان كرمانشاه است كه از‎ ‎قدمت ديرينه اي برخوردار است . گيوه را به اصطلاح محلي كلاش هم مي گويند
چيغ بافي:چيغ يا‎ ‎چيخ عبارت از حصيري به پهناي تقريبي 150 سانتي متر است كه روي آن نقش هاي متفاوتي‎ ‎به وسيله نخ هاي رنگارنگ پشمي ايجاد مي شود.
‎قلمزني:هنر قلمزني در اين استان روزگاري جلوه اي خاص‎ ‎داشته است و قلمزنان بزرگي در اين خطه مشغول فعاليت بوده اند.
آشنایی با فرهنگ و نژاد استان کرمانشاه
جمعیت :� این استان بنا بر برآوردهای سال 1385 مجموعا 1.902.760 نفر جمعیت دارد. مرکز این استان شهر کرمانشاه است که دارای حدود 570.567 نفر جمعیت است که حدود 3 درصد از جمعیت کل کشور را شامل می شود و از این نظر در کل کشور دارای رتبه سیزدهم است . از این تعداد 35/59 درصد در نقاط شهری و 30/39 درصد در نقاط روستائی زندگی می کرده اند و بقیه جمعیت به صورت غیر ساکن می باشند . در این استان در مقابل هر 100 نفر زن ، 106 نفر مرد وجود داشته است . این نسبت در بین اطفال کمتر از یک سال برابر 107 نفر و در بزرگسالان 65 ساله و بیشتر معادل 137 نفر بوده است . از جمعیت این استان 14/4 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر قرار داشته اند . 14/55 درصد بین 15 تا 64 ساله و 71/40 درصد کمتر از 15 ساله می باشند . در سال 1375 میزان با سوادی در جمعیت 6 ساله و بالاتر استان به 57/76 درصد می‌رسد که این رقم در نقاط شهری 14/97 درصد و در مناطق روستائی و غیر ساکن 30/92 درصد به دست آمده است . به عبارتی دیگر در استان به طور متوسط از هر 10 نفر 9 نفر با سواد می باشد .
� نژاد : اگر چه اظهار نظر درباره نژاد کرد ، کاری بس دشوار است ولی به نظر می رسد کردهای کرمانشاه ، همچون کردهای کردستان آریایی تبار و از ساکنان قدیم فلات ایران می باشند . این قوم یکی از شعبات نژاد آریایی است که از هزاره دوم پیش از میلاد وارد ایران شدند و در کوه های زاگرس سکنی گزیدند. کردها مردمانی ایرانی تبارند که زبان ، فرهنگ و آداب و سنن آنان در ارتباط و پیوند با دیگر مردمان در قلمرو زیست اقوام ایرانی است . در اسناد سومری و آشوری از بخشی از اقوام ساکن در سرزمین کوهستانی شرق آشور ، شمال شرق و شرق بین النهرین و سرزمین سومر به نام کرتی یا گودی و کارتی و کارد نام برده اند و در منابع ارمنی واژه کردوخ بر اینان اطلاق شده است . در آثار یونانی سده چهارم پیش از میلاد صریحاً به واژه کردوخی اشاره شده که محققین معتقدند کردوخی که با کردها ارتباط نژادی داشته اند . از زمان هخامنش تا دوره پس از اسلام اینان به نام « کورد » و « کرد » نامیده شده اند .
زبان گویش: زبان اهالی کرمانشاه کردی است ، زبان کردی خویشاوند نسبی زبان فارسی است زیرا اشتراک قواعد دستوری و ذخیره لغوی زبان های ایرانی نتیجه خویشاوندی نسبی آنها است . زبان کردی که شاخه ای از زبان شمال غربی ایرانی میانه است به علت داشتن ادبیات مکتوب اهمیت خاصی دارد . با این حال نفوذ زبان های دیگر در این زبان قابل توجه است . زیرا از زبان های عربی ، ارمنی ، ترکی و فارسی لغات بسیار در آن راه یافته است .� سابقه تاریخی کردها و پراکندگی آنان موجب پیدایش گویش های بیشماری شده است که از جمله آنها عبارتند از :
گویش کردی کلهری:این گویش کردی بیشتر در میان افراد کلهر مورد استفاده واقع می شود و مناطقی که تقریباً با این گویش سخن می گویند شامل ایلات زنگنه ، سنجابی ، احمدوند ، بهتوری ، نانکلی ، پایروندها ،‌اهالی قصرشیرین ، سرپل ذهاب ، قلخانی ، کرندی ، قلعه زنجیری های ساکن کرمانشاه ، صحنه و مردم دینور است . با این تفاوت که تلفظ و لغات مردم کلهر اصیل‌تر و در سایر نقاط با توجه به همجواری با گویش های دیگر کلمات تغییر یافته است .
گویش کردی اورامی: اکثر مردم دو ایل بزرگ لهونی در منطقه اورامان جنوبی در کرمانشاه و همچنین طوایف اورامان تخت و اورامان رزاب در حوالی کردستان و نیز ایل بزرگ باجلان که تعدادی از آنها در دشت ذهاب و بسیاری در حوالی خانقین زندگی می کنند . چندین روستا در منطقه گوران و تمامی مردم کندوله در دینور به این گویش تکلم می کنند .
گویش کردی سوراانی: طوایف متعدد جاف جوانرود و تعدادی از طوایف مهاجرگوران ، مردم دشت ذهاب و جیگیران ، سراسر بخش روانسر و تیره هایی از اهالی سنجابی با این گویش سخن می گویند . این گویش شیوه ساده ای از کرمانج است .
گویش لکی: اهالی هرسین ، طوایف کاکاوند ، بالاوند ، جلالوند و عثمان وند به این گویش تکلم می کنند . این گویش آمیخته ای از گویش کردی کلهری و لری است . همچنین لغاتی از گویش اورامی نیز دارد . علاوه بر گویش های کردی ، مردم کرمانشاه به زبان فارسی کرمانشاهی و مردم سنقر به زبان ترکی تکلم می کنند . لهجه فارسی کرمانشاهی خاص این دیار است . این لهجه از لحاظ ضرب المثل غنی است و واژگان کردی دگرگون شده با پرداخت در جملات فارسی کرمانشاهی ، جان می گیرد و کاربرد می یابد .
مذهب : اکثریت قریب به اتفاق جمعیت استان کرمانشاه را مسلمانان تشکیل می دهد که در حدود 7/99 درصد می باشد . در میان پیروان اسلام بیشتر شیعیان و درصدی نیز� اهل تسنن می باشند . گروهی نیز زیر پوشش بدعت های دینی با نام اهل حق با حفظ آداب و مناسک و معتقدات دین کهن ایران باستان یعنی زردشتی و همچنین با التقاطی از اسلام به حیاط دینی خود ادامه می دهند . به طور کلی اقلیت های مذهبی استان در مجموع 17/0 درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند که مهمترین آنها زردشتیان با 12/0 درصد مسیحیان 2/0 درصد و کلیمیان 3/0 درصد از کل جمعیت را دارد
اماكن تاريخي و مهم كرمانشاه
� مساجد تاریخی:� مسجد عمادالدوله، مسجد حاج شهباز خان، مسجد آیت الله بروجردی، مسجد چهلستون(جامع)، مسجد شافعی ها، مسجد دولتشاه، مسجد شاهزاده، مسجد نواب
� آثار پيش از تاريخ:� گاكيه،� غار دو اشكفت، غارهاي بيستون، غار قبه، غار كل داوود ، غار ورواسي، پناهگاه وركيني، غار كوليان، غار وزمه ، پناهگاه يوان، آوي خر، تپه گنج دره، تپه سراب، تپه آسياب، تپه چيا جاني، تپه تووه خشكه، تپه ورگر
� آثار تاریخی:� طاقبستان ،� غار قوری قلعه، تکیه معاون الملک، مجموعهٔ بیستون، تکیه بیگلر بیگی، پل کهنه، قلعه کهنه، بازار کرمانشاه، ساختمان سابق استانداری کرمانشاه، ساختمان و سردر شهرداری کرمانشاه، خانه ی خواجه باروخ (خانهٔ رنده کش(، مدرسهٔ کزازی،� گورستان پارتی، کاروانسرای فیض آباد، مسجدعمادالدوله، مسجدحاج شهبازخان، کلیسای ارامنه، مسجدجامع، ساختمان کنسولگری انگلیس(شهرداری)، هتل بیستون، خانقاه خاکسار، قیصریه، خانه كنجوري ها
� سوغات و صنایع دستی:
� روغن کرمانشاهی، نان برنجی، کاک، نان خرمایی،عسل شاهو،رب انار پاوه، گلیم،گیوه،جاجیم، انواع آلات موسیقی، چرم، ترخینه، کلاه پشمی ‌،خورشت خلال ،انجير ريجاب ،چاقوي كرند،گليم هرسين
غارها
غار مرخرل: اين غار در دامنه کوه بيستون، در فاصله پانصد متري از خانه هاي‎ ‎مسکوني قرار دارد.
� ‎غار مرتاريک: اين غار در دامنه‎ ‎کوه بيستون و در قسمت شمال غربي غار مرخول قرار دارد.
� غار شکارچيان: اين غار در دامنه کوه بيستون‎ ‎و به فاصله کمي از مجسمه هرکول قرار دارد.
غار مردودر: اين غار دردامنه کوه بيستون و در قسمت شمال شرقي غار‎ ‎شکارچيان قرار دارد.
غار‎ ‎مرآفتاب:اين غار در دامنه کوه بيستون و در حد فاصل غارهاي مرتاريک و مردودر‎ ‎قرار دارد.
غار (پناه گاه سنگي) ورواسي: اين پناه گاه‎ ‎سنگي در يازده کيلومتري شمال شرقي کرمانشاه، در دامنه کوه «ماسيم و در دره معروف به‎ «‎تنگ کنشت» قرار دارد.
غار دو اشکفت: يکي از کهن ترين سکونتگاه‎ ‎هاي بشر در منطقه کرمانشاه غار دو اشکفت در نزديکي طاق بستان است.
غار قوري‎ ‎قلعه: اين غار در بيست و پنج کيلومتري شمال شرق شهر پاوه، در دامنه کوه‎ «‎شاهو» قرار دارد.
امامزادگان
امامزاده کوسه هجيج: اين امامزاده در بيست کيلومتري غرب پاوه، در روستاي هجيج‎ ‎و در کنار روخانه سيروان قرار دارد. در سال هاي اخير بناي اين امامزاده به صورت‎ ‎چهار طاقي آجري توسط اداره اوقاف احداث شده است.
� امامزاده شيرخان: اين امامزاده در شمال روستاي «شيرخان» در بخش‎ ‎دينور قرار دارد. بناي امامزاده بر روي تپه اي بلند به نام «تپه امامزاده» از آجر و‏‎ ‎گچ ساخته شده است.
امامزاده دده بکتر: اين بنا در‎ ‎جنوب روستاي «دده بکتر بانين»، در بخش دينور قرار دارد. بناي امامزاده از دو قسمت‏‎ ‎تشکيل شده است: قسمت اول به جمع خانه معروف است
امامزاده ابراهيم: اين امامزاده در شمال غرب بناي معروف به معبد‎ ‎آناهيتا در شهرستان کنگاور قرار دارد. بناي قديمي اين امازاده در زلزله سال 1336 ش‏‎ ‎تخريب و بعدها بنايي نوساز و بزرگتر به جاي آن ساخته شد.
امامزاده‎ ‎سيد جمال الدين: اين بنا در روستاي «فش» کنگاور قرار دارد. اين بناي آجري از‎ ‎بيرون به صورت چهار ضلعي و از داخل مدور است. ارتفاع بنا از کف تا پاکار قوس 85/1‏‎ ‎متر است.
امامزاده‎ ‎باقر: اين مقبره در يک کيلومتري شمال روستاي گودين کنگاور قرار دارد. اين بنا‎ ‎از بيرون به صورت چهار ضلعي و از داخل هشت ضلعي است.
تپه ها
تپه آسياب: اين محوطه تاريخي در پنج کيلومتري شرق کرمانشاه، مشرف بر رودخانه‎ ‎قره سو قرار دارد. در نتيجه گمانه زني در اين تپه، بخشي از يک کليه مسکوني بيضي شکل‎ ‎به قطر ده متر شناسايي شد که نيمي از آن در داخل زمين حفر شده بود‎.
تپه سراب: اين تپه به‎ ‎صورت برجستگي کوچکي در حاشيه شرقي شهر کرمانشاه، در داخل زمين هاي زراعي روستاي «ده‎ ‎پهن» قرار دارد. اين محوطه تاريخي در سال 1969 م توسط «رابرت بريدوود» شناسايي و در‎ ‎همان سال توسط وي مورد کاوش قرار گرفت.
تپه گنج‎ ‎دره: تپه گنج دره يا «چيا خزينه» در مسير جاده کرمانشاه به هرسين در نزديکي‎ ‎روستاي قيسوند قرار دارد. اين تپه مخروطي شکل حدود شش متر از سطح زمين هاي اطراف‎ ‎بالاتر است‎. ‎اين محوطه نخستين بار در سال 1965 م توسط «فيليپ اسميت» مورد‎ ‎گمانه زني قرار گرفت و در چهار فصل ديگر طي سال هاي 1967، 1969، 1971 و 1974 م‎ ‎اقدام به حفاري آن نمود.
تپه‎ ‎گودين: اين محوطه تاريخي در دوازده کيلومتي جنوب شرقي کنگاور و به فاصله يک‎ ‎کيلومتري شمال روستاي گودين قرار دارد. ارتفاع اين تپه از سطح زمين هاي اطراف در‎ ‎حدود سي متر و از سطح دريا هزار و چهار صدمتر است. مساحت اين محوطه در حدود پانزده‎ ‎هکتار برآورد شده‎ ‎است‎.
تپه چغا گاوانه : تپه تاريخي چغاگاوانه با ارتفاع بيست و پنج متر‎ ‎در مرکز شهر اسلام آباد قرار دارد. بخش زيادي از اين تپه به خاطر توسعه شهري از بين‎ ‎رفته و تنها در حدود ده هزار متر مربع آن باقي مانده است. در سال 1936 م، «اريک‎ ‎اشميت» طي بررسي غرب ايران موفق به تهيه عکس هوايي از اين محوطه تاريخي‎ ‎شد‎.
� اسامي برخي از هنرمندان
� شعر و ادبیات
� علی محمد افغانی
� یدالله بهزاد (یدالله ایوانی)
� علی اشرف درویشیان
� میرجلال الدین کزازی
� ابوالقاسم لاهوتی
� رحیم معینی کرمانشاهی
� تمکین کرمانشاهی (کریم تمکین)
� محمدباقر مومنی
� غلامرضا رشید یاسمی
� کیوان سمیعی
� محمدجواد محبت
� شاهمراد کرمانشاهی (شامی کرماشانی)
� محمدباقر میرزا خسروی
� اردشیر کشاورز
� دوریس لسینگ
� منصور یاقوتی
� محمدعلی سلطانی
� صالح حسینی
� عمادالدین دولتشاهی
� الماس‌خان کنوله‌ای
� علی اشرف نوبتی (پرتو کرماشانی)
� رضا موزونی
� یدالله عاطفی
� فریبا کلهر
� اسدالله خان امجدی
� پرویز بنفشی
� علی رسولی
� محمد حدیدی(م.آریا(
� ملا پریشان دینوری
� اسماعیل زرعی
� فریاد شیری
� علی الفتی
� هوشنگ حسینی
� فرهاد حیدری گوران
� محمدرضا عطایی
� اصغر واقدی
� احمد عزیزی
� دکتر احمد خان زنگنه
� باقر هاشمی پور
� میترا یاقوتی
� علیرضا گودرزی
� بیژن ارژن
� شیدا کرمانشاهی
� صالح ماهیدشتی
� سید مهدی ازهر
� اصغر اردبیلی
� آرش آذرپیک
� احمد بم سعدی
� عليرضا سنجري نيا
� جليل وفا
� عزت ا... زنگنه
� رشيد ياسمي
� رحيم معيني كرمانشاهي
� كيوان سميعي ‏
� نقاشی و گرافیک
� عبدالحسین محسنی کرمانشاهی
� ایرج هندسی
� منصور چهره‌پرداز
� عطاالله ذینوری
� هانیبال الخاص
� علی اصغر معصومی
� فرزاد ادیبی
� مزدک شکری کیانی
� محمد مظفری
� هانا هاشمی
� سعيد احمدي فر
� علی‌رضا الهی
� ناصر خاورزاده
� معصومه جلیلی
� کاترین صباغیان
� خوشنویسی
� میرزا رضا کلهر
� آیت الله سید مرتضی نجومی
� عبدالله جواهری
� کیخسرو خروش
� موسیقی
� شهرام ناظری
� منوچهر طاهرزاده
� اسماعیل مسقطی
� تهمورس پورناظری
� کیخسرو پورناظری
� حافظ ناظری
� سید خلیل عالی نژاد
� علی اكبر مرادی
� کیهان کلهر
� مانی آقاملایی
� مجتبی میرزاده
� محسن نفر
� عبدالرضا تنهایی
� استاد یدالله طاهرزاده
� دکترحمیدرضا طاهرزاده
� استاد فریدون حافظی
� استاد حبیب اله خان حافظی( مظلوم علیشاه)
� آرشام خرسندپور
� عباس محمدی
� آرش صمیمی
� محمد رضا دارابي
� سيد امرا...شاه ابراهيمي
� عکاسی
� بهمن زارعی
� کامران شریفی
� بابک صدیقی
� سهیل سلیمانی
� حسین عیسی‌حاج
� مجید پاکرای
� فریبرز یزدان شناس
� مازیار حیرتی
گفتني است، سومين جشنواره تولیدات مراکز استانی حوزه هنری� در بخش های تازه های نشر، رسانه های ديجيتال، هنرهای تجسمی، هنرهای تصويری، هنرهای نمايشی، ادبيات، موسيقی و مطالعات و فرهنگ پايداری اردیبهشت 1391 در کرمانشاه برگزار می شود.

تهيه و تنظيم: كميته اطلاع رساني و تبليغات سومين جشنواره آثار و توليدات مراكز استاني حوزه هنري
�